گواهی انحصار وراثت سند رسمی‌ایست که از سوی شورای حل اختلاف صادر شده و اسامی ورثه، سهم‌الارث هرکدام و احیاناً وصی یا وصیت‌نامه متوفی را مشخص می‌کند. این گواهی لازم است تا وراث بتوانند:

• اموال منقول یا غیرمنقول متوفی را تقسیم کنند
• کارهای بانکی یا مالیاتی مربوط به متوفی را انجام دهند
• از حق انتقال یا فروش اموال برخوردار شوند

مبنای قانونی صدور این گواهی، قانون امور حسبی و قانون جدید شوراهای حل اختلاف (مصوب ۱۳۹۴) است. مطابق ماده ۸۶۷ تا ۸۹۹ قانون مدنی و مواد ۱۵ تا ۲۵ قانون امور حسبی، درخواست انحصار وراثت پس از ثبت در دفتر خدمات الکترونیک قضایی به شورای حل اختلاف ارجاع شده و صدور گواهی تابع تشریفات قانونی مشخصی است.

طبق قوانین فعلی و رویه قضایی در سال ۱۴۰۴:

1. ثبت درخواست در دفتر خدمات قضایی → ۱ روز
2. ارائه مدارک به شورای حل اختلاف → ۱ تا ۳ روز
3. استعلام از ثبت احوال برای احراز فوت و ورثه → ۳ تا ۷ روز
4. آگهی در روزنامه (برای اموال بیش از ۵۰ میلیون تومان) → ۱۰ روز مهلت اعتراض
5. رسیدگی و صدور رأی → ۳ تا ۷ روز

• نقص در مدارک ارائه شده (مثل شناسنامه قدیمی یا وصیت‌نامه نامعتبر)
• وجود اختلاف یا شکایت بین وراث
• ازدحام پرونده‌ها در شورای حل اختلاف محل
• ثبت اشتباه اطلاعات متوفی یا وراث در ثبت احوال
• فوت در زمان‌های خاص (مثل ایام آخر سال یا تعطیلات قوه قضائیه)

در سال ۱۴۰۴، زمان صدور گواهی انحصار وراثت معمولاً بین ۲۰ تا ۴۵ روز است. اگر قصد دارید زودتر به نتیجه برسید:

• مدارک را کامل کنید
• از ثبت درخواست در زمان‌های شلوغ یا آخر سال خودداری کنید
• برای اموال زیاد، آگهی روزنامه را سریع پیگیری کنید
• درصورت فوریت، با وکیل متخصص امور حسبی مشورت یا از او وکالت بگیرید